آنالیز دوربین عکاسی:

اساس کار دوربین عکاسی همان اتاق تاریک ابتدای تاریخ عکاسی است که به مرور زمان دچار تحولات و پیشرفت های مکانیکی و کاربردهای فراوانی شده است، به حدی که در حال حاضر هم از لحاظ سیستم کارکرد، همگی دارای وجوه مشترک فراوانی می باشند که یادگیری قسمت ها و اجزای ساختمان یک دوربین، می تواند کار با همه ی دوربین ها را آسان کند.

دوربین از سه قسمت اصلی تشکیل شده است:

1_جزئیات (Cover)

2_بدنه (Body)

3_ابژکتیو (Lens)

قسمت پوششی یا کاور، کیفی چرمی است به شکل دوربین و بسیار محکم که از کل سیستم دوربین در زمان هایی که عکاسی انجام نمی شود، در مقابل ضربات احتمالی محافظت می کند.

بدنه یا بادی دوربین، قسمت اصلی و وسیع دوربین است که بقیه ی اجزای اصلی دوربین در آن تعبیه شده است و ابژکتیو یا لنز قسمت متحرک و قابل تعویضی است که بر روی بدنه ی دوربین سوار می شود.

در تقسیم بندی ریزتر به اجزای تشکیل دهنده ی بدنه و لنز خواهیم رسید که با توجه به شروع مراحل عکاسی، هر یک از این اجزا توضیح داده خواهد شد:

مقر نگاتیو در دوربین عکاسی:

در پشت دوربین دریچه ای است که توسط اهرمی در بالای دوربین، باز می شود.

پس از باز کردن دریچه، نگاتیو را به نحوی که قسمت مات آن (امولسیون) به سمت داخل دوربین و قسمت براق به سمت خارج باشد در محل قرار دهید؛ به نحوی که شاخک ها در سوراخ ها و دندانه های حاشیه ی فیلم (پرفره) فرو رود. سپس سر فیلم را در شیار استوانه ی مقابل قرار دهید و یک دور کامل فیلم را به دور استوانه (توسط رد کردن یک فریم نگاتیو) بپیچانید تا از محکم شدن و استقرار نگاتیو مطمئن شوید و آن گاه در دوربین را ببندید.

اهرم تعویضگر در دوربین عکاسی:

اهرم تعویضگر فیلم، بالای بدنه دست راست قرار دارد که توسط یک بار حرکت آن، یک فریم نگاتیو رد خواهد شد.

پس از جاسازی نگاتیو بهتر است به اندازه ی دو فریم نگاتیو توسط اهرم رد شود (که این دو فریم، همان دو فریمی است که هنگام بازماندن دریچه برای جاسازی نگاتیو دچار نور خوردگی شده است).

به این منظور که عکاسی بر روی نگاتیو نور خورده انجام نشود.

 جدول حساسیت در دوربین عکاسی:

این جدول دایره ای شکل، بالای بدنه، دست چپ قرار دارد و دارای تمامی محدوده ی ASA و N می باشد.

باید قبل از آغاز عکاسی بر روی جدول حساسیت، حساسیت فیلم مصرفی مورد نظر را (که در دوربین قرار داده اید) در مقابل شاخص تنظیم کنید.

دکمه عکاسی در دوربین عکاسی:

محلی است در بالای بدنه و سمت راست در کنار اهرم تعویضگر که با فشار آن یک فریم عکس از سوژه ی مقابل دوربین بر روی نگاتیو ثبت می شود.

کنتور شمارشگر فیلم در دوربین عکاسی:

این کنتور صفحه ای است در کنار اهرم تعویضگر فیلم که تعداد فریم های عکاسی شده را به عدد نشان می دهد.

منظره یاب در دوربین عکاسی:

چشمی یا منظره یاب که ترجمه ی کلمه ی «iseur» از فرانسه و ترجمه ی «ie Finder» از انگلیسی به فارسی، منفذی است در پشت دوربین که چشم عکاس برای دیدن منظره و سوژه ی موردنظر به قصد کادربندی و تنظیم تصویر از طریق آن عمل می کند.

ویزور دارای انواع مختلفی است که در آینده ای نزدیک به بحث آن خواهیم پرداخت.

پرده ی مسدود کننده در دوربین عکاسی:

پرده ای در داخل بدنه ی دوربین تعبیه شده است که در مواقع عادی همیشه راه عبور نور به سمت نگاتیو را مسدود می کند.

به این پرده شاتر (Shutter) می گویند. شاتر جلوی عبور نور را می بندد تا در مواقع تعویض لنز، نگاتیو دچار نور خوردگی نشود.

شاتر تنها در لحظه ی عکاسی راه عبور نور را باز می کند و تعیین سرعت حرکت شاتر در لحظه ی عکاسی (در نتیجه تعیین سرعت عکاسی و زمان نوردهی به نگاتیو) به عهده ی سیستم رنج سرعت بر روی بدنه ی دوربین در سمت راست بالای بدنه است.

منظور از سرعت، سرعت حرکت شاتر یا همان سرعت عکاسی است که با سرعت فیلم (حساسیت یا قدرت فیلم) تفاوت دارد.

این سرعت ها در محدوده ای دایره ای شکل پشت سرهم با نسبت دو برابر افزایش می یابد. مثلا از 1000 شروع می شود (در دوربین های خبری از 16000) و بعد نصف می شود (500) و به ترتیب و سپس 250 و 125 و …

رعت ها به علت زیبایی کار، کسری نوشته نمی شوند. منظور از سرعت 1000 کسری از 1000 است (1/1000)

سرعت 1000 یعنی شاتر با سرعت 1/1000 ثانیه حرکت می کند و در این مدت کوتاه سرجای اول خود باز می گردد. پس زمان نوردهی، 1/1000 ثانیه خواهد بود.

هر چه سرعت شاتر کم تر شود (کندتر حرکت کند)، زمان نوردهی به نگاتیو بالا می رود و برعکس.

به این ترتیب رابطه ی سرعت عکاسی با زمان نوردهی رابطه ای معکوس است نه مستقیم.

سرعت های معمول شاتر که بر روی بدنه ثبت شده اند عبارتند از:

A_1000_500_250_125_60_30_15_8_4_2_1_B

منظور از تمامی این سرعت ها کسری از عدد است مثلا سرعت (2) یعنی 1/3 ثانیه یا نیم ثانیه.

علامت سرعت b بر روی رنج سرعت، مخفف «BRIEF» بوده و نماینده ی زمان دلخواه عکاس است بدین مفهوم که تا زمانی که دست عکاس روی دکمه باقی بماند، شاتر در کنار باقی مانده و به نگاتیو نور می خورد.

هرگاه سرعتی کم تر از یک ثانیه و زمانی (زمان نوردهی به نگاتیو) بیش تر از یک ثانیه مدنظر باشد، از سرعت B می توان استفاده کرد.

علامت A  مخفف «Automatic» بوده و به منظور سرعت اتوماتیک است.

یعنی نورسنج اتوماتیک داخل دوربین بنا به نور موجود، خود سرعتی برای شاتر در نظر خواهد گرفت.

شاتر دارای دو نوع مرکزی و کتنونی است:

الف) شاترهای مرکزی (Leaf Shutter):

معمولا از جنس فلز هستند و ساختمانی شبیه دیافراگم دارند با این تفاوت که دیافراگم در بسته ترین حالت هم دارای روزنه ای است که نور را به میزان اندک عبور می دهد ولی شاتر در حالت بسته، کاملا بسته و بدون کوچک ترین منفذی خواهد بود و نور را به هیچ عنوان عبور نمی دهد.

تیغه های فلزی شاتر مرکزی از مرکز به سمت محیط دایره باز و از سمت محیط به مرکز دایره بسته خواهند شد و سرعت باز و بسته شدن آن را رنج سرعت تعیین می کند (بیش ترین سرعت شاترهای مرکزی 1/500 ثانیه است). این پره های فلزی متحدالمرکز با صدای بسیار کمی حرکت می کنند.

در نتیجه در عکاسی تئاتر، عکاسی صحنه در سینما، یا عکاسی از پرندگان (یا هر عکسی که احتیاج به سکوت دارد) مورد استفاده ی فراوان دارند.

ب) شاترهای کانونی (Focal Plane Shutter):

از دو جنس پارچه و فلز ساخته می شوند و چون در نزدیک سطح فیلم (کانون تشکیل تصویر) قرار دارند به شاترهای کانونی معروف اند.

نوع پارچه ای شاترهای کانونی دارای حرکت افقی و نوع فلزی آن دارای حرکت عمودی است.

سرعت حرکت و زمان نوردهی به نگاتیو را رنج سرعت بر بدنه ی دوربین تعیین می کند. (با این شاترها در سرعت های بسیار بالا مثلا 1/4000 ثانیه هم می توان کار کرد) و دارای صدای نسبتا زیاد دز لحظه ی عکاسی می باشند.

تفاوت خیلی مهم این دو نوع شاتر این است که شاتر مرکزی، درون لنز ولی شاتر کانونی، درون بدنه قرار دارد. بنابراین رنج سرعت شاترهای مرکزی بر روی لنز تعبیه شده است ولی رنج سرعت شاتر های کانونی بر بدنه ی دوربین واقع است.

لنز در دوربین عکاسی:

در تاریخ عکاسی، با مجهز شدن اتاق تاریک به عدسی محدب، تصویری شفاف تر و روشن تر به دست آمد.

یادآوری این مسئله، اهمیت لنزها را برای ایجاد تصویری واضح و روشن در دوربین ها آشار می سازد.

لنز، مجموعه ای از عدسی هاست که تحت عنوان سیستم ابژکتیو بر روی بدنه وصل می شود و بخش متحرک و قابل تعویض دوربین عکاسی است و در نتیجه دارای انواع و دسته بندی گسترده ای است که در فصل های آینده بررسی خواهد شد.

عمل اصلی ابژکتیو (لنز) هدایت نور به داخل دوربین و به سمت امولسیون است به منظور ثبت تصویر بر روی نگاتیو.

درون لنز دو سیستم کنترل میزان نور ورودی به دوربین (سیستم دیافراگم) و تنظیم فاصله (سیستم فوکوس) تعبیه شده است که رنج اعداد آن بر روی بدنه ی لنز نوشته شده است:

سیستم فوکوس (Focus) برای تنظیم فاصله ی لنز (فاصله دوربین یا عکاس) تا سوژه در نظر گرفته شده است تا با تنظیم دقیق آن تصویر از تار شدن نجات پیدا کند و تصویری واضح و نت (Net) پدیدار شود که اصطلاحا به این عمل «Focusing» و به تصویر واضح، تصویر فوکوس می گویند.

سیستم دیافراگم (روزنه ی ورود نور) با اعدادی بر روی بدنه ی لنز  معرفی می شود.

اعداد دیافراگم، با حداقل (Min) و حداکثر (Max) عدد مشخص می شود که دو سر طیف دیافراگم را معین می کند و همچنین رنجی (اعدادی) میان این دو عدد.

این رنج و Min و Max آن در لنز لنزهای مختلف متفاوت است ولی اعداد شایع دیافراگم در لنزهای مختلف عبارتند از:

1_1/4_2_2/8_4_5/6_8_11_16_22_32

در هیچ لنزی نمی توان تمامی این اعداد را یافت، بلکه در لنزهای مختلف مینیمم و ماکزیمم های متفاوت را از بین اعداد بالا خواهید یافت و رنج تغییرات نیز مختلف خواهد بود. برای مثال معمولا دیافراگم 1 و 1/4 باهم در یک لنز دیده نخواهد شد.

اعداد مذکور، میزان پیشروی پره های دیافراگم را از اطراف به سمت مرکز نشان می دهد و واحد آن میلی متر است.

پس هرچه عدد بیش تر باشد، میزان پیشروی پره ها به سمت مرکز بیش تر است بنابراین دیافراگم با اعداد بالاتر بسته تر از دیافراگم با اعداد پایین تر است.

در اعداد بالا دیافراگم 32 بسته ترین دیافراگم می باشد. زیرا پره ها به اندازه ی 32 میلی متر از اطراف به صورت متحدالمرکز به سمت مرکز پیشروی کرده اند و در مقابل دیافراگم 1 بازترین دیافراگم است، زیرا پره ها تنها به اندازه ی یک میلی متر به سمت مرکز پیشروی نموده اند.

پس هرچه عدد دیافراگم بسته خواهد بود و بالعکس.

طبقه بندی انواع دوربین:

تقسیمات دوربین ها براساس قطع فیلمی استکه درون جای می گیرد. منظور از اندازه ی فیلم یا قطع نگاتیو در عکاسی، نسبت طول و عرض و قطر یک فریم از نگاتیو فیلم عکاسی است.

قطع فیلم، متناسب با اندازه ی دوربین (Format) است و تقسیم بندی که برای قطع دوربین انجام می گیرد شامل قطع نگاتیو نیز خواهد بود:

بر این اساس سه تقسیم بندی کلی زیر را در ارتباط با قطع دوربین خواهیم داشت:

1_ (S. F) دوربین های قطع کوچک (Small Format)

2_(M. F) دوربین های قطع متوسط (Medium Format)

3_(L. F) دوربین های قطع بزرگ (Large Format)

دوربین های قطع کوچک:

خود بر چند نوع اند. یک دسته از آنها که به دوربین های کارآگاهی (مینوکس) معروف اند فیلم 110 مصرف میکنند.

این دوربین ها دارای جثه ی بسیار کوچکی هستند و کاربردهای غیر حرفه ای دارند.

دسته ی دیگر از دوربین های قطع کوچک، دوربین هایی هستند که فیلم 135 مصرف می کنند.

در مقام مقایسه اگر فیلم های 110 در عکاسی را معادل سینمای 16 میلی متری محسوب کنیم، فیلم های 135 معادل سینمای 35 میلی متری خواهد بود.

دوربین های قطع متوسط:

تنها یک نوع اند که به آنها دوربین های 120 هم می گویند.

قطع نگاتیو این دوربین ها 120 می باشد و عرض فیلم هایش 61/5 میلی متر است.

نگاتیو این دوربین ها در دو نوع فیلم تخت (Sheet Film) و فیلم حلقه ای (Role Film) ساخته می شود.

در نوع شیت فیلم، تنها یک فریم خریداری می شود که برای عکاسی هایی که سرعت عمل در ظهور و چاپ تنها یک فریم مورد نظر است، کاربرد دارد. ولی نوع رول فیلم، مثل نگاتیوهای 135 برای عکاسی چندین فریم از چند سوژه مورد مصرف دارد.

در کل، قطع 120 چون نسبت به 135 دارای اندازه ی نگاتیو بزرگ تری است، در چاپ برای بدست آوردن تصاویر بزرگ تر (مثل چاپ هایی در اندازه های پوستری) و کارهای گرافیکی و تبلیغاتی به کار می رود. این دوربین ها خوش دست و قابل حمل (پرتابل) بوده و به همین دلیل برای عکاسی فضاهای غیر آتلیه ای (فضاهای خارجی) نیز به کار می رود.

 دوربین های قطع بزرگ:

دارای حجم و وزن زیادی هستند و بدین جهت بیش تر در آتلیه ها و بر روی سه پایه ها به کار می روند و به همین علت، آنها را دوربین های آتلیه ای نیز می نامند.

نگاتیو های این دوربین ها فقط از نوع تخت یا تک کادر (Sheet Film) ساخته می شوند (معمولا در جعبه های 25 عددی) و ابعاد آنها از (Min=6*9 cm) تا (Max= 30*40 cm) می باشد و بدیهی است که هر چه ابعاد نگاتیو بزرگ تر شود جثه ی دوربین مربوطه نیز بزرگ تر خواهد شد.

این دوربین ها نیز به علت کاربرد نگاتیو سایز بالا در کارهای گرافیکی و تبلیغاتی و هر کاری که نیاز به بزرگ نمایی با کیفیت بالا دارد (مثل پوستر، بیلبورد و …) استفاده داشته و فرق آن با قطع متوسط  این است که این دوربین ها قابل حمل نبوده و پرتابل نیستند و فقط در آتلیه های هنری و صنعتی عکاسی می توان با نور های عظیم و لته هایی بسیار (ورقه های پس زمینه عکاسی که از جنس پارچه، کاغذ و یا نایلون است) عکاسی کرد و حمل آنها به خارج از آتلیه غیر قابل اجرا است.

چیزی که تاکنون گفته شد تقسیم بندی انواع دوربین براساس سایز و اندازه ی دوربین و قطع نگاتیو مربوطه بود.

اما دومین نوع طبقه بندی دوربین ها براساس سیستم ویزور (چشمی)، نحوه ی قرار گیری آن بر بدنه ی دوربین، نورگیری و چگونگی تشکیل تصویر در منظره یاب است.

بر این اساس دوربین ها به دو دسته ی کلی تقسیم می شوند:

1_دوربین های پارالکس (Parallax)

2_دوربین های رفلکس (Reflex)

دوربین های پارالکس:

دوربین های پارالکس دوربین هایی هستند که ویزور آنها تصویر را به طور مستقیم و بدون واسطه دریافت می کند و چون در سیستم ویزور به هیچ عنوان آینه ای به کار نرفته است، به آنها دوربین غیر انعکاسی می گویند.

این ویزور جدا از لنز عمل می کند و به صورت دریچه ای مجزا در بالای لنز واقع است که با قرار گیری چشم در پشت آن می توان مستقیما به موضوع نگریست.

به علت اختلاف ارتفاعی که در این دوربین ها ویزور با سیستم ابژکتیو دارد، خطایی در تصویر نهایی به وجود خواهد آمد که به علت اختلاف منظر و خطای دید موازی است.

این خطا خطای پارالکس (Parallaxe Error) می گویند.

این خطا موجب می شود که بخشی از تصویر که در ویزور مشاهده شده است بر روی نگاتیو ثبت نشود.

برای اصلاح مشکل و خطای پارالکس می توان به صورت تجربی، کادر را کمی بازتر از حد مورد نظر در ویزور تنظیم کرد یا دوربین را هم جهت منظره یاب اندکی تغییر مکان داد که البته تشخیص میزان تغییر، نیازمند تجربه ی کافی است.

به همین علت در ویزور اغلب دوربین های پارالکس، خطوط رنگی راهنما به صورت کادری درون کادر اصلی تعبیه شده است.

به حدی که با قرار گیری و تنظیم تصویر در محدوده ی رنگی این خطوط، اختلاف منظر و خطای پارالکس به حداقل رسیده و حتی از بین می رود.

دوربین های رفلکس:

دوربین هایی هستند که ویزور در آنها تصویر را به صورت انعکاسی و بازتابی در آینه منعکس می کند.

در سیستم ویزور این دوربین ها، آینه به کار رفته است و عکاس سوژه را مستقیما در ویزور مشاهده نخواهد کرد بلکه بازتابی از سوژه در آینه خواهد دید.

سیستم ویزور در دوربین های رفلکس به دو گونه ی مختلف طراحی شده است و در نتیجه دو نوع دوربین رفلکس خواهیم داشت:

الف_ دوربین انعکاسی دو لنزی Twin Lens Reflex با علامت اختصاری T. L. R

ب_دوربین انعکاسی تک لنزی Single Lens Reflex با علامت اختصاری S. L. R

دوربین های رفلکس دو لنزی:

دارای یک جفت لنز می باشند که هریک وظیفه ی مشخص خود را به عهده دارد.

لنز بالایی (سیستم ویزور) به قصد رویت تصویر تعبیه شده است.

این لنز نور را به سمت داخل دوربین هدایت می کند که به آینه ی 45 که در مقابل آن (در امتداد مسیر حرکت نور) و زیر ویزور قرار دارد، برخورد کند تا تصویر سوژه منعکس شده و به ویزور برسد.

در نتیجه ویزور در بالای دوربین قرار دارد و تصویر چون از یک آینه منعکس می شود وارونه دیده خواهد شد.

لنز پایین (سیستم ابژکتیو) که لنز اصلی دوربین به سمت امولسیون فیلم هدایت می کند.

در این نوع دوربین ها به علت فاصله ی کمی که بین دو لنز وجود دارد، تصویری که در ویزور مشاهده می شود با تصویر ثبت شده بر نگاتیو اندکی متفاوت است.

اما این اختلاف در فواصل بیش از دو متر اصلا محسوس نیست و چون اختلاف دید نسبت به خطای دوربین های پارالکس، بسیار ناچیز است بر روی این خطای دید موازی نامگذاری خاصی (مثل خطای پارالکس) انجام نشده است.

این اختلاف منظر به دو علت نسبت به دوربین های پارالکس کم تر شده است.

اول این که ویزور از پشت دوربین به سمت بالا منتثل شده در نتیجه محل قرار گیری نگاتیو، وسیع تر شده است. دوم این که اختلاف فاصله ی بین دو لنز (فاصله ی بین دو سیستم ویزور و ابژکتیو در جلوی دوربین) به علت کوچک تر شدن جثه ی دوربین نسبت به دوربین های های پارالکس، بسیار کمتر شده است.

دوربین های رفلکس تک لنزی تنها دارای یک سیستم لنز می باشند و چون فقط یک مدخل جهت ورود نور به دوربین تعبیه شده است، هر دو وظیفه ی «رویت تصویر» و «ثبت تصویر» به عهده ی همین یک منفذ است.

در نتیجه در داخل دوربین، جلوی لنز در راستای مسیر حرکت نور، قبل از نگاتیو، یک آینه ی 45 قرار می گیرد تا تصویر سوژه را منعکس کند.

نورهای حاصل از انعکاس به سمت بالا حرکت کرده و به منشوری از جنس آینه برخورد می کند.

منشور پس از انعکاس های متعدد، جهت تصویر را به سمت ویزور در پشت دوربین، تغییر مسیر می دهد و در ویزور، تصویر انعکاسی سوژه رویت خواهد شد ولی این بار تصویر وارونه نخواهد بود چون 2 سیستم آینه ای برای انعکاس تصویر در ویزور تعبیه شده است.

پس از رویت تصویر با فشار بر دکمه ی عکس برداری، آینه ی اول که در مقابل لنز قرار دارد، از جلوی مسیر نور کنار رفته و به سمت بالا حرکت می کند تا نور به سطح حساس امولسیون نگاتیو برخورد کرده و تصویری که در ویزور مشاهده شده بود بر روی فیلم نیز ثبت شود.

در این گونه دوربین ها چون در لحظه عکاسی، آینه به سمت بالا حرکت می کند، انعکاس آینه از بین رفته و تصویری در ویزور دیده نخواهد شد.

دوربین های رفلکس تک لنزی زمانی به بازار آمد که اولا آینه ی متحرک اختراع شد و دوما عمل همزمانی (Syncronise) ابداع شد.

سینکرونایز یعنی سینک شدن دو عمل در یک زمان واحد که در اینجا منظور همان همزمانی حرکت آینه ی متحرک است با لحظه عکاسی.