شعر و شعر خوانی

غزل چیست ؟

به قالبی از شعر سنتی فارسی در ادبیات فارسی غزل می‌گویند. در قالب غزل که اصولا بین ۵ تا ۱۲ بیت را دارا می باشد ، [مصراع اول بیت اول با مصراع‌های زوج هم قافیه می باشد. درونمایه ی اصلی غزل ابراز عاطفه  و احساسات، بیان زیبایی و کمال معشوق و گلایه از روزگار است. بیت‌های غزل فارسی از نظر مضمون دارای آزادی را دارا هستند . در  بیت پایانی غزل، شاعر نام شعری یا تخلص خود را می‌آورد و بهترین بیت آن را شاه بیت یا بیت الغزل مطرح کرده اند.

 

نمودار گرافیکی غزل

__________ * __________*

__________ __________*

__________ __________*

__________ __________*

غزل:

غزل جداشده ای از مغازلت(سخن گفتن عاشقانه بازنان) می باشد  و حدیث گفتن با ایشان و از نظر  سخن شناسان آن را غزل می گویند که، شامل توصیف رخ زیبای محبوب و شرح نکایت و حکایت حال عاشق می باشد و به نعمت زیبایی  وصف گیسو و خال و نطق دوری و متصل شدن مزین شده است.  هر شعر که طولانی و قصار باشد بر فنون عشقیات از توصیف گیسو خال و نقل نزدیکی و دوری و تشویق به ذکر ریاحین و ازهار و ریاح و وصف دمن و اطلال باشد، را غزل می گویند.

 

تاریخچه:

بارنخست اولین غزل های فارسی در قرن 14و15 هجری سروده شد و پس از سرودن در مجالس شادی و پایکوبی ها مورد تحسین واقع می شد و شادی ها باغزل خوانی رنگ دیگری می گرفت. عده ای معتقدند که، واژه ی غزل و تغزل در زمان اولیه  شعر فارسی صرفا به بیت‌های مقدمه قصیده‌ها گفته می شده است . در آثار به جا ‌مانده از رودکی و شهید بلخی و دقیقی طوسی نمونه‌هایی از غزل کامل و مستقل یا آزاد پیدا شده است. در پایان قرن پنجم، غزل کم کم علاقه بیشتری از شاعران را به خود جذب کرد و رد پایش در دیوان شعر شاعران پررنگ تر شد . به صورتی که حتی شاعران قصیده سرایی مثل خاقانی یا شاعران منظومه سرایی مثل نظامی همچنین ، به سرودن غزل ورود کردند و غزل نویسی را آغاز کردند. اما با پیدایش سنایی، که جزو دسته شاعری عارف بود، یک نوع خاص از غزل به وجود آمد، که به «غزل عارفانه» معروف شد. این نوع  غزل را عطار، مولوی و فخرالدین عراقی به کمال زمان خود رساندند. پس می توان گفت: دو شاخه جداگانه غزل عاشقانه و غزل عارفانه مشخص شد. بر اثر رایج شدن اصطلاحات اهل تصوف در میان شاعران، غزل‌های بسیاری سروده شد که در آن‌ها رنگ هر دو نوع غزل دیده می شود و در حقیقت آمیخته ای از این دو نوع است. غزل‌های حافظ نمونه کاملی از این نوع غزل می باشد، که دراین نمونه غزل معانی و مضامین عاشقانه و عارفانه به هم متصل ‌است. دال بر این که  غزل همواره رنگ عاشقانه یا عارفانه داشته‌، اما شاعرانی، مثل سعدی و حافظ، گاه آن را برای مدح نیز مورذ استفاده قرار می دادند. در غزل‌های شاعران قرن 4تا 6هجری، بیت‌های غزل از نظر مضمون به هم متصل و قریب می باشند، به هر حال کم کم  این خصوصیت از بین رفت و هر بیت دارای مضمون آزادی شد. غزل  با حافظ به نقطه اوج خود رسیده بود و دوران تکاملش را طی می کرد ، پس از او رو به فروپاشی رفت. در شعر مشروطیت، غزل مثل دیگر قالب‌های شعری کاربردش بیان افکار و عقاید سیاسی و اجتماعی شد. اما در دوران حال حاضر ،رجوع غزل به سوی معنای قدیمی خود که شعر عاشقانه بوده است . به عنوان مثال، سیمین بهبهانی با اسفاده از وزن‌هایی که رایج نبودند، نوعی از غزل را که به «غزل نو»شهرت رسیده را متدوال کرده است.[۱] لازم به ذکراست که غزل نو، به‌صورت عام عنوان سبکی در غزل می باشد که از اوایل دههٔ چهل خورشیدی(۱۳۴۰ خورشیدی) به بعد در کار غزل‌سرایان هویداشد و در واقع  مرحلهٔ پس از سبک غزل نیوکلاسیک و طیف شهریار و دیگران همان سبک غزل نو  است. در این نمونه از غزل، شبکه کلامی و ساختار معنایی غزل با تاثیر پذیرفتن  از نوسرایانی مثل  نیما یوشیج و مابقی شاعران نوسرا تحولی شگرف رخ داد و این امکان وجود دارد که همه نوع مفهوم و پرداخت اجتماعی ، عشقی ، سیاسی و حتی عرفانی را در آن پیدا کرد .

 

چهره های شاخص و سرشناس غزل نو را در لیست زیر برایتان معرفی می کنیم :

سیمین بهبهانی، حسین منزوی، محمدعلی بهمنی،منوچهر نیستانی ، نوذر پرنگ ، قیصر امین پور، محمد سعید میرزایی ، سینا سنجری، فاضل نظری ،سید مهدی موسوی و قربان ولییی از چهره های شاخص غزل نو می باشند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *