صنایع دستی

معجزه تلفیق هنر و بازار تجاری

معرفی 7 صنایع دستی برتر و مشهور ایران که در جهان حرف اول را می زنند :

هویت هر کشوری را میتوان از ما بین فرهنگ و تاریخ آن کشور فرهنگ قدیم آن را شناخت ، و این هویت قسمتی از یک داستان باستانی از ارتباطات هنر و تمدن انسان های آن منطقه و ناحیه را توضیح می دهد . ایران دارای تمدنی گران بها و بسیار عمیق می باشد به همین دلیل ایران یکی از بنیان گذاران تمدن فرهنگی و تاریخی در بین تمام کشور های دنیا به حساب می آید . این زیبایی از فرهنگ و تمدن ایران را می توان در هنر به جا ماده از اجداد ایرانیان در اثر های تاریخی مانند مقبره ها ، مسجد ها ، کاخ ها و بسیاری دیگر از این شاخه آثار یافت ، ولی در این اثر های تاریخی اثر های هنری نقش اصلی را عهده دار می باشند .
در آثار هنری با بکارگیری در انواع ساختار های جامعه نقش خود را در انتقال ماموریت خود ، به لقب یک قسمت از هویت فرهنگ ایران با تشکیل لایه ها مختلف بومی و ملی در آثار فرهنگی از قدیم تا به الان انجام داده است . ولی در بین آثار هنری با وجود فرهنگ های متفاوت در سرار کشور ایران شاهد آثار متفاوتی هستیم که هنر صنایع دستی یکی از مشهور ترین آثار هنری می باشد که جلوه ای از فرهنگ قومی و ملی را به صحنه  ظهور میرساند، قصد داریم در این مطلب با خلاصه ای از مشهور ترین و بهترین آثار صنایع دستی ایران که در جهان شهرت دارند آشنا شویم .

صنایع دستی چیست ؟

 

تعریف کلی صنایع دستی شامل این می شود که استفاده از هنر های دستی افراد از طریق وسیله های اولیه و مواد بومی ، که اقدام به تولید یک صنعت هنری می کنند دانست .
تفرقه بودن صنایع دستی با انواع محصولات امروزی بسیار زیاد است ، این هنرهای دستی علاوه بر دیدگاه فرآیند تولیدی با مصولات دیگر متفاوت هستند هم دیدگاهی متفاوت را به افرادی که بسیار علاقه به این هنر دارند را القا می کنند . ولی روش تفرقه این صنایع با محصولات امروزه در فرآیند تولید خلاصه نمی شود ، و امور دیگری همانند فرهنگ ویژه آن هنر و طرز تفکر و دیرینه فرهنگی آن ناحیه که در آن این هنر های دستی ساخته شده نیز را بازتاب می کند به نحوی که ، هنر صنایع دستی را فقط به عنوان یک کالا نباشه ، بلکه به عنوان یک تبادل ارزش ملی و فرهنگی برخورد می نمایند .
نویسندگان بزرگ و افرادی که روی این کار تجسس کرده اند همچون تایلر در قرن های 17 و 18 میلادی ، هنر را ترکیبی از پیچیدگی های سنت و فرهنگ یک جامعه معرفی می کند ، با این محاصبه ایران با دارای بودن فرهنگی بی نیاز و تاریخی بسیار عمیق یکی از رهبران رایج این صنعت از قرن های قدیم تا به امروز بوده است ، به صورتی که 3000 گونه مختلف هنر صنایع دستی در کشور ایران ثبت شده است .

 

خصوصیت های صنایع دستی :

 

هر هنری باید دارای خصوصیت های باشد که با توجه به چهارچوب های مشخص شده سازمان ثبت جهانی و فاکتور های مشابه دیگر قصد داریم تا خصوصیت های یک هنر در صنایع دستی را بر شمریم .
اجرا بخشی از مرحله های بنیادی تولید به وسیله دست ، وسیله و ابزار دستی .
برای ساخت هر یک از محصول های دستی مرحله های بی شماری طی می شود اما انجام کلیه ی این مرحله ها توسط دست و وسایل و ابزار دستی ضروری نبوده .در صورتی که تنها قسمتی از مرحله های بنیادی ساخت به این روش انجام شود ، فرآیند تولید شده با توجه به خصوصیت های مطرح شده در صورت دارا بودن این فاکتور ها می توان یک فرایند را در دسته بندی هنر صنایع دستی دانست .
وجود موثر و سازنده انسان در ساخت و شکل دادن به هنری که طراحی شده و تشکیل تنوع و پیاده کردن طرح های مختلف در مرحله ی تولید محصولات مختلف هنری قابل بیان است و یا بهره وری از مواد ابتدایی بومیبه کارگیری کلیات فرهنگی و خلق نگاره های فرهنگی و بومی و ملیهمراه به صرفه بودن نسبت به ارزش آن در مقابله با فرآورده های دیگرتوانایی ایجاد لایه های گسترش تولیدی در ناحیه های همانند بومیتوانایی انتقال فرآیند تولید از راه خانوادگی و یا کلیات انتقال فرهنگی آن ناحیه مثل شاگرد و استادی .

دسته بندی هنر های صنایع دستی :

 

 

باید توجه داشت که در صنایع دستی به فرق های مختلف در ابعاد و شکل این هنر های دستی از دید سازمان ثبت جهانی ، در رده های مختلف قرار می گیرند که به عبارت های ذکر شده زیر می باشند .
تولید بعضی محصولات دستی
تولید زینت آلات
تولید اشیاء هنر های زیبا
مینا کاری
معرق کاری
خاتم سازی
تولید فرآیند های فلزی و آلیاژ ها
حصیر بافی
دست بافی
کنده کاری و منبت کاری بر روی چوب
نازک کاری روی چوب
خراطی چوب
تراش و حکاکی کردن بر روی سنگ
حکاکی بر روی فلزات و آلیاژ ها
کاشی گری
ساخت فرآورده های پوست و چرم
شیشه گری
سفالگری و سرامیک کاری
نمد مالی
ملیله کاری
چاپ های سنتی
روکاری بافتنی
ساخت فرآورده های پوست و چرم

بهترین صنایع دستی کشور :

 

با توجه به اینکه صنایع دستی را شناختیم باید به این موضوع اشاره کنیم که ، در بین دسته بزرگی از هنر صنایع دستی ، برخی از این صنایع مورد توجه خاص مخاطبان و علاقمندان ایرانی و بین المللی ، قرار گرفته است که در ادامه متن به آن می پردازیم .

فرش های دستباف :

نشانه فرهنگی کشور در صنایع دستی را با شناسه های مختلفی می توان سنجید ولی ، به شکل معمول یک فرآیند معرف این بنیه فرهنگی و هنری در جهان خواهد بود .
فرش دستباف و گلیم نشانه ای است که از عصر باستان تا به کنون نشانه اقوام ایران و ایرانیان بوده است ، و این شهرت و محبوبیت به صورت بین المللی با پذیرفتن فرش ایرانی به نام زیباترین و بهترین کیفیت در این زمینه از صنایع دستی مورد قبول قرار گرفته است .
فرش های دست باف ایرانی با طراحی خاص و ویژه با تکیه بر سنت طرح های جلوه نگر و گاه قومی و ملی در سده 17 در به اوج افتخار و شکوفایی خود دست پیدا کرده است و این جریان تا به کنون فرش های دست باف ایرانی مثل گلیم ، زیلو ، قالی و قالیچه ها را در گروه یکی از مشهور ترین و محبوب ترین آثار صنایع دستی جهان قرار داده است .
ظروف مسی و شیشه ای :
از قدیمی ترین تکنولوژی های ایرانیان از جمله فناوری ساخت ظروف مسی و شیشه ای و فردم دهی در سده های قدیم با طراحی ویژه میتوان اشاره کرد .
شیشه گری علاوه بر اینکه هم در ایران و هم در جهان از مبتدی ترین تکنولوژی پیشرفته ساخته دسته انسان است که مردم ایران از رهبران این علم بودند ، و آثار این شیشه در مقایسه با جهان نیز به اسم ایرانیان ثبت شده است .
ولی زمان اوج این صنعت را بعد از فراز و نشیب های بسیار زیاد می توان در زمان سلجوقیان جست و جو کرد .
در این زمان مردم ایران با خلق فناوری برای فرم دهی و خلق نقش های برجسته بر سطح شیشه این صنعت را به یک فناوری با پذیرش بالا تبدیل کردند .
همچنین نخستین فلز کاران و به ویژه مس گران را می توان مردمان ایران دانست ، که به حرفه کاران این زمینه مسگر گفته بودند که ، باتوجه به شایستگی های بسیار زیاد هم مانند میکروب زدایی در غذا ، قدرت تحمل حرارت بالا و داشتن شکل های زیبا به سرعت سبب پراکنده شدن این هنر در کشور های مختلف دنیا شد .
این ظروف مسی با داشتن اصول های مخلتلف و خصوصیت های پزشکی تا هنری هم اکنون بخشی از صنایع دستی بسیار مشهور و محبوب تبدیل شده که ایران سهم شایسته ای در این صنعت را دارد .
سرامیک و سفال :
قدیمی ترین هنر های طراحی در ایران سفال و سرامیک به حساب می آید و مورد استفاده در اثر های تاریخی و فرهنگ و مختلف و همینطور وظیفه این تولید وسیله دکوری و کاربردی موجب مشهور و محبوب شدن این صنعت در سراسر جهان شود که ایران در این بازار سهم قابل توجهی به خود تعلق داده است .
دانش و علم سفال و سفالگری با تولید ظروف گلی به وجود آمده است که در این میان به کاسه ها و کوزه های سفالی می توان از اعصار گذشته مورد استفاده بوده نام برد . این دانش با سابقه ای 10 هزار ساله یک از صنایع پیشرفته و حرفه ای بالقوه باستانی بوده که کهنه ترین این کارگاه های سفال گری جهان در شوش قرار دارد .
همینطور معرق کاری کاشی که با بهره گیری از سرامیک و کاشی ها شکل می گرفته که با طراحی و رنگ بندی بسیار دقیق به کار رفته است ، امروزه بعضی از نشانه های تاریخی ما را آراسته کرده است .
هنری های معرق و مینا کاری :
یکی از صادر کننده های اصلی و اورجینال مینا کتری و چوب های طراحی شده با طراحی معرق کشور ایران است که با هنر ظریف و بسیار زیبا هر تماشاگری محو خود می کند .
این روش از صنایع دستی به علت شباهت کارکردی با صنایع دستی دیگری همانند کاشی کاری معرق بازتاب های گوناگونی را در طی زمان در کاربرد نوع طراحی در یک دیگر خلق کرده است .با اختصاص دادن به جلوه های گوناگون هنر های چوبی و استفاده کردن آن در اثر های مختلف ، یکی از مشهور ترین و محبوب ترین نشانه های صنایع هنر دستی کشور ایران در بُعد های جهانی به حساب می آید به شکلی که قسمت قابل توجهی را در صنعت صادراتی کشور به عهده دارد .
زیور آلات باستانی :


آلیاژ های بسیار گران قیمت و همینطور بسیار زیبا و چشم گیر از زمان پیشین یکی از صنایع مورد پسند ایرانیان و کشور های دیگر بوده است .
در قسمت های شهر های غربی و جنوبی ایران با دارا بودن آلیاژ گوناگون از جنس های مختلف مانند نقره ، طلا ، فیروزه و …. شروع به ساخت و ایجاد انداع زیور آلات با طرح های گوناگون و سبک و طریقه فرهنگ و هنر بومی خود کردند .
این زیورآلات در عصر های قدیم در طرح ترکیبی با لباس محلی مورد مصرف قرار می گرفته ، وظیفه مهمی در آداب و رسوم و مظهر اقوام مختلفی ایرانی داشته ، که این رسم سبب تشکیل فرهنگی بر پایه این نوع پوشش ویژه و تفکیک آن ها با یک دیگر شده است .
این زیور آلات طرز طراحی و فرم دهی به این فلزات گران قیمت ، در کشور های مختلف همسایه و سطوح دیگر جهان مورد توجه قرار گرفت و در قرن های قدیم به یک صنایع دستی شیک و دوس داشتنی تبدیل شد ، و اکنون قسمتی از هویت خود را طرح های اصیل این اقوام می توانند پیدا کنند .
قلاب دوزی :
این هنر یعنی قلاب دوزی که به 500 سال قبل از تولد مسیح به حساب می آید ، یکی از معروف ترین اثر های رودوزی کشور ایران به حساب می آید .
این هنر که با وسایلی بسیار ساده و سطحی صورت می پذیرد ، که با استفاده از نخ های ابریشمی و رنگ های گوناگون آثار هنری را بر روی پارچه خلق می کنند . که اغلب این جنس پارچه های در وضعیت کیفیت عالی خود از جنس ماهوت مورد مصرف قرار می گرفته است .
این شکل هنر در شکل های مختلف تزئینی مثل : دامن ، لباس ،پرده و ….. بهره گرفته است .
در واقع این هنر در تاریخ ایران با در نظر گرفتن سابقه خود به یکی از ارکان اصلی هنری های دستی ایرانیان تبدیل شده و جهانیان را با این هنر از روش صادرات آشنا کرده و بیننده زیادی را جذب خود کرده است .

سرمه دوزی :

این صنعت با دیرینگی که به زمان اشکانیان بر می گردد ، این دسته هنر که از کهن ترین گونه های هنر تزیینی پارچه به حساب می آید ، باید به این نکته توجه کرد که سابقه ایران در صنایع هنر دستی در این موضوع به طالب جایگاه خواسته شده مخاطبان این هنر جانشین نموده است . مشهور و محبوبیت این هنر تا آنجا ارتقاء پیدا کرد که در زمان تیموریان پرده های تزئینی خانه کعبه را با استفاده از روش سرمه دوزی انجام داده اند ، که سبب خلق نشق و نگار های بسیار زیبا و جلوه ای خاص و ویژه در کعبه نمایان کرده بود . سرمه ها به طور معمول از فلزات گران قیمت و براق همچون طلا و نقره ساخته شده اند ، که در زمانه های بعد برای ایجاد مصرف عمومی تر در بین مردم ، از فلزات آلیاژی دیگر که با قیمت ارزان تر اما با همان ظرافت و زیبایی که وجود داشته اند ، در خلق نقش های تزئینی مورد مصرف قرار گرفته است .

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *