هنر- عمومی

پیشینه تئاتر در یونان باستان

تئاتر در یونان باستان:

یکی از تمدن های کهن که مرکز بزرگ آن شهر تروا بود در حدود 1100 قبل از میلاد نابود شد. این تمدن تاثیر غیر مستقیمی بر تئاتر مغرب زمین گذاشت.

چرا که خدایان و قهرمانان همین مردم به مرور مصالح اولیه ی دو اثر مشهور هومر شاعر بزرگ یونانی گردید یعنی ایلیاد و اودیسه (حدود 8 قرن قبل از میلاد)

بعدها اکثر درام های یونان و دیگر کشورها منابع اصلی خود را از این دو منظومه عظیم کسب کردند و نخستین دوران طلایی تئاتر را عرضه نمودند. این دوران به تدریج شکل گرفت و در قرن پنجم قبل از میلاد به اوج شکوفایی خود رسید.

در یونان باستان مبدا و پیدایش تئاتر همانا معتقدات مذهبی و اجرای آیین هاست. براساس اعتقادات یونانیان قدیم دیونیزوس Dionysus، خدای باروری، تاکستان ها، جذبه و زندگی بود و برای او جشن هایی برپا میکردند.

به سروده هایی که در ستایش دیونیزوس می خواندند دیتی رامب میگفتند که این سرودها در مراسم و اعیاد خوانده میشد و از تحول آن تراژدی به وجود آمد. هم چنین آپولون Apolon خدای شعور، مقدس و بسیار مقرب بود. این دو رب النوع که یکی امور روحانی را در اختیار داشت و دیگری مسایل مادی و دنیوی، را با صداقت در اداره جهان با یکدیگر همکاری میکردند و بدون وجود هر یک از آنها ادامه ی حیات و بقای عالم غیر ممکن بود. در پرتو همین اعتقاد، جشن های دیونیزوس شکل گرفت و همین جشن ها محملی شد برای اجرای نمایش های تراژدی و کمدی.
درام یونان در مدت چند قرن به مناسبت جشن های دیونیزوس که بازگو کننده ی دوران های زندگی اوست، یعنی تولد، رشد، پیری، مرگ و میلاد دوباره که هرکدام مصادف با فصل های سال بود، بارور شد.

ریشه ی پرستش دیونیزوس در یونان به حدود سیزده قرن قبل از میلاد مسیح باز میگردد. جوهره ی این نگرش را در آثار نخستین نمایشنامه نویسان یونان به خوبی میتوان استنباط کرد.

یک نظریه ی دیگر بر این اعتقاد است که انسان بر حسب طبیعت خود جانوری مقلد است. تئاتر هم مثل نقاشی هنری است که بشر به تشابه و تقلید از طبیعت ابتکار کرده است. دلیل آن انعکاس وقایع و حوادث زندگی است که در آن کاملا مشهود است.

انسان چه پیش از آن که کلام و نوشتار را بیافریند و چه بعد از آن همواره از تقلید کردن از طبیعت، اشخاص،چیزها و حرکات دیگران و نیز تماشای تقلید لذت می برد.

 

ارسطو در قرن چهارم قبل از میلاد رساله ای در باب تقلید نگاشت که در کتاب مشهورش، فن شعر آمده است.

ارسطو ریشه ی کمدی را از ترانه های فالیک می داند که سروده هایی مضحک و طنز آمیز بوده اند و در جشن های دیونیزوسی به افتخار فالیس خدای باروری می خواندند.

 

آشیل (آسیخلوس) 456_525 قبل از میلاد:

آشیل قدیمی ترین تراژدی نویس یونان است که نمایشنامه هایش به دست ما رسیده است، بر اساس مدارک موجود احتمالا در سال 525 پیش از میلاد به دنیا آمد.

از زندگی او اطلاع زیادی در دست نیست. همینقدر میدانیم که در دو جنگ بزرگ ماراتن (Marathon) و سالامیس (Salamis) که بین دو امپراتوری بزرگ آن عصر یعنی ایران و یونان اتفاق افتاد شرکت داشته است.

آشیل بالغ بر 72 نمایشنامه نوشته است و در جشنواره دیونیزوس چندین جایزه نصیبش شد. از میان نمایشنامه هایش تنها آثار زیر بر جای مانده است: پرومته در زنجیر، هفت تن بر علیه تب، ایرانیان، و نمایشنامه ی سه گانه اورستیا که شامل اگاممنون، نیاز اوران و الهگان انتقام است.

قدرت تخیل و عمق احساسات آشیل موجب شده است که او را در زمره ی بزرگترین تراژدی نویسان تغزلی به حساب آورند. مرگ آشیل به سال 456 ق.م اتفاق افتاد.

 

سوفکلس یا سوفکل Sophocles:

سوفکل یکی از نمایشنامه نویسان بزرگ یونان است. او بیش از 100 نمایشنامه نوشته است که از آنها تنها هفت نمایشنامه باقی مانده است.

این نمایشنامه عبارتند از:

آژاکس (Ajax)، ادیپ شهریار (Oedipus)، آنتیگون (Antigone)، ادیپ در کولونوس (Oedipus at colonous)، الکترا (Electra)، فیلو کتت (Philactes) و زنان تراخیس (Trackini women).

از ابتکارات سوفکل آوردن بازیگر سوم به صحنه است. سوفکل برعکس آشیل که بیشتر جنبه های فلسفی و مذهبی را ارائه می دهد عمدتا از رابطه ی میان انسان ها سخن می گوید و نقش تقدیر بر سرنوشت آدمیان.

سوفکل عقیده ی راسخی به تقدیر داشت و آدمی را بازیچه ی دست آن می دانست.

ادیپ شهریار نمونه ای است برای این نظر سوفکل که دانش بشر در برابر آگاهی خدایان هیچ است. این نگرش در نمایشنامه های او کاملا مشهود است.

 

در نمایشنامه ی ادیپ شهریار قهرمان نمایش در پایان چنین می گوید:

((ای پسران و دختران ولایت تب، بنگرید، این است ادیپ که روزگاری از همه ی مردمان بزرگتر بود و مفتاح معما و اسرار نهانی را در دست داشت. شوکت و جلال او به پایه ای رسیده بود که همه کس در این عصر و زمان به او رشک می برد. اما حال بنگرید دست تقدیر چگونه یوغ حادثات را بر سر او گذارده است. پس از کار او عبرت بگیرید و بدانید که انسان باید پیوسته به عاقبت کار خود بیاندیشد. از این رو آدمی به آسودگی در گور خود نخسبد نمی تواند خود را نیکبخت بپندارد.))

 

اوری پید 407_484 قبل از میلاد:

اوری پید در مثلث تراژدی نویسان یونان (آشیل، سوفکل، اوری پید) شاید از جنجال برانگیزترین نویسندگان عصرش بود. تولدش به احتمال، 484 ق.م است. در بیست و پنج سالگی شروع به نوشتن کرد و حدود 90 نمایشنامه نوشت.

آثار او عبارتند از : مده آ، هلن، هیپولیت، السست، ایون، هکاپ، الکترا و زنان تروا.

در آثار اوری پید، شخصیت های زن حضوری چشمگیر دارند. کوشش در نو کردن افسانه های کهن، بیان اندیشه های فلسفی در تئاتر و رو آوردن به مضامین تازه برای نوشتن نمایشنامه از ویژگی های آثار اوری پید است.

 

کمدی:

کمدی در یونان مدت ها پس از آن که تراژدی به نقطه ی اوج خود نزدیک می شد رشد کرد. در آغاز، کمدی جای خاصی را در جشن های یونان باستان اشغال نمی کرد، تا این که از حدود 480 قبل از میلاد به عنوان بخشی جدید در جشن بزرگ یونانیان راه یافت؛ از آن پس یک روز از جشن به اجرای نمایش کمدی اختصاص یافت.

 

آریستوفان Aristophane:

مهم ترین کمدی نویس یونان، آریستوفان (از حدود 448 تا حدود 380 ق.م) است. از زندگی و احوال وی اطلاع زیادی در دست نیست. فقط می دانیم پدرش در نزدیکی آتن ملکی داشته و روزگارش از این طریق می گذشته است.

آریستوفان در زمان حیات هنری خود چهل و چهار نمایشنامه نوشته است که تعداد کمی از آنها برجای مانده است.

از آثار آریستوفان می توان به نمایشنامه های پرندگان، ابرها، صلح، تسموفوره، زنبورها، مردم اشارن و مجمع زنان اشاره کرد.

آریستوفان در زمان جنگ های بیست ساله ی آتن و اسپارت زندگی می کرد. این جنگ ها در نهایت سبب تضعیف و شکست یونان گردید. او که مردی صلح طلب بود،

در اکثر نمایشنامه هایش صلح و دوستی را تبلیغ کرد و مردم را به اتحاد و یگانگی فرا خواند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *