هنر خام چیست:
اصطلاح هنر خام (به انگلیسی Art Brut) را ژان دوبوفه، نقاش برجسته فرانسوی بعد از جنگ جهانی دوم، در مورد هنر کسانی به کار برد که خارج از شمول جامعه متعارف هنری قرار داشتند. یعنی نقاشی هاو خط خطی کردنهای بیماران روانی، زندانیان، کودکان، انسانهای ابتدایی و خام دست، و امثال آنها. همان گونه که کوبیستها در مراحل نخستین آفرینشهای خوداز مجسمههای بومیان اقیانوسیه و افریقا الهام گرفتند، دوبوفه توانست از مطالعه هنرهای پیش گفته برای آفرینش کارهای خود الهام بگیرد. وی معتقد بود که این نوع نقاشی برخاسته از ابتکار خالص بوده و بیشترین توانایی را برای به نمایش درآوردن عواطف و ارزشهای انسانی حائز است. او هنر خام را از هنر ناایو Naive Art (هنر ابتدایی یا کودک گونه) متفاوت میداند، به این دلیل که این هنرمندان، آثارشان را برای استفاده خودشان و ارائه شخصی به وجود میآورند. درحالیکه نقاشان ناایو در جریان نقاشی معقول باقی میمانند و به منظور شناخت عمومی (استقبال مردم یا دولت) فعالیت میکنند.
تاریخچه ی هنر خام:
دوبوفه در سال ۱۹۴۵ گردآوری آثاری آزاد از قید ضوابط فرهنگی یا جهت گیریهای سنتی و مرسوم را آغاز کرد و در سال ۱۹۴۸ به همراه آندره برتون شاعر فرانسوی و دیگران the Compagnie d’Art Brut را بنا نهاد. بخش بزرگی از کلکسیون دوبوفه، آثار بیماران روانی را در برداشت. در سال ۱۹۷۲ مجموعه اش را که شامل بیش از پنج هزار اثر بود به شهرداری شهر لوزان سوئیس اهدا کرد. چهار سال بعد نمایشگاهی از این آثار در همان شهر افتتاح شد. برخی از آثار دوبوفه (نقاشیها و مجسمهها) که حاصل تقلید مستقیم از Art Brut است، نقدها و موفقیتهای تجاری به دنبال داشتند.
هنرخام از نظر ژان دوبوفه چگونه است:
هنر خام، نامی بود که ژان دوبوفه نقاش و مجسمهساز فرانسوی، برای نقاشیهای غریزی افراد آموزشندیده، انتخاب کرده بود؛ کودکان، کسانی که نارسایی ذهنی دارند، زندانیان آموزشندیده و افرادی از این دست که به عبارتی در هنر و نقاشی، خامدست بودند. البته کوبیستها و نقاشان و هنرمندان دیگری مثل پُل کله از نقاشیهای کودکانه یا آثار بدَوی و بومی، الهام گرفته بودند و نام هنر نائیو را برای این سبک کارها بهکار میبردند اما ایده ژان دوبوفه خالصتر بود و معتقد بود هنرمندان هنر ابتدایی یا نائیو این کارها را به هر حال برای مخاطبانی میآفریدند که ممکن است در کافهها و گالریها نباشند اما مخاطب و بیننده کار آنها هستند و آفرینندگان هم از وجود آنها آگاهند، اما هنر خام تنها از غریزه خالقانش میآید و مثلا بیمار روانی که شاید در برقراری ارتباط با دیگران ناتوان هم باشد، به مخاطب فکر نمیکند و تنها راهی برای بروز عواطف و غریزه پیدا کرده که از صافی آموزش، رسانه، مذهب، … نگذشته و خام و بیواسطه است. دوبوفه حدود بیستوپنج سال را به شکلی در انزوا گذراند و وقتش را صرف جستوجو و بررسی آثار کودکان و بیماران روانی کرد؛ موسیقی، زبانهای مختلف و تئاتر عروسکی هم از موضوعهایی بودند که به آنها علاقه داشت. دوبوفه مجموعه بزرگی از کارهای کودکان و بیماران روانی را با نام هنر صریح یا بیتکلف، گردآوری کرده.
دوبوفه در سال ۱۹۴۵ گردآوري آثاري آزاد از قيد ضوابط فرهنگي و يا جهت گيري هاي سنتي و مرسوم را آغاز كرد.
و در سال 1948 به همراه آندره برتون شاعر فرانسوي و ديگران the Compagnie d’Art Brutرا بنا نهاد.
بخش بزرگي از كلكسيون دوبوفه ، آثار بيماران رواني را در برداشت… .